Trong chứng khoán, ngoài cổ phiếu ra thì trái phiếu cũng là kênh đầu tư tài chính không kém phần hấp dẫn. Khác với cổ phiếu, đầu tư trái phiếu mang tính an toàn cao hơn, phù hợp với những nhà đầu tư có số vốn nhàn rỗi.
Tại Việt Nam thị trường trái phiếu doanh nghiệp có mức tăng trưởng bình quân lên đến 35%/năm (2016-2020).
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nhà đầu tư chưa biết rõ thị trường trái phiếu. Với nhiều nhà đầu tư mới sẽ gặp khó khăn để trả lời cho câu hỏi “nên đầu tư trái phiếu hay cổ phiếu?”. Vì thế trong bài viết lần này, mình sẽ cùng các bạn tìm hiểu về cách đầu tư trái phiếu và hướng dẫn cách mua trái phiếu tại Việt Nam, bắt đầu nào!
1. Trái phiếu là gì? Điều kiện mua trái phiếu tại Việt Nam
Định nghĩa:
Trái phiếu là một loại chứng khoán giống như cổ phiếu. Trái phiếu còn có một cách gọi khác là “chứng khoán nợ“.
Người phát hành trái phiếu có trách nhiệm định kỳ trả cho người sở hữu trái phiếu một khoản tiền cụ thể dựa trên khoản vốn huy động khi phát hành trái phiếu và vốn gốc được hoàn trả trong thời gian xác định trước.
Hay nói một cách dễ hiểu hơn thì người sở hữu trái phiếu sẽ là chủ nợ của công ty phát hành.
Đặc điểm của trái phiếu:
-Trái phiếu thường có 3 đặc điểm chính gồm:
-Trái phiếu có thời hạn, có quy định về lãi suất.
-Trái phiếu có thể phát hành dưới nhiều hình thức (chứng chỉ, bút toán ghi số hoặc dữ liệu điện tử)
-Trái phiếu có tính sinh lời, tính rủi ro và thanh khoản
Có 2 loại trái phiếu phổ biến tại thị trường Việt Nam đó là trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp. 2 loại trái phiếu này có nhiều đặc điểm giống nhau và khác nhau cụ thể
Điểm giống nhau:
-Đều là chứng chỉ nợ
-Nhà đầu tư đóng vai trò là người cho vay và nhận lãi
-Đều có khả năng trao đổi mua bán, tặng hoặc chuyển nhượng
-Đều có lãi suất cao hơn lãi suất tiết kiệm
-Đều có kỳ hạn tối thiểu là 1 năm
-Điểm khác nhau:
Trái phiếu chính phủ | Trái phiếu doanh nghiệp | |
Đơn vị phát hành | Nhà nước | Doanh nghiệp tư nhân |
Mục đích | Bù đắp thiếu hụt ngân sách tạm thời và phục vụ cho các mục đích công | Mục đích phát triển, mở động hoạt động kinh doanh hoặc giải quyết các vấn đề về tài chính |
Lãi suất | Thường là lãi suất cố định | Cố định hoặc thả nổi tùy vào doanh nghiệp phát hành |
Kỳ hạn | -Trung hạn: Từ 5-12 năm -Dài hạn” Từ 12-30 năm | Ngắn hạn: Từ 1-3 năm |
Khả năng bảo toàn vốn | Rất cao | Tương đối |
Rủi ro | Rất thấp | Trung bình |
Khả năng chuyển đổi sang cổ phiếu | Không | Có |
Điều kiện mua trái phiếu tại Việt Nam:
Trái phiếu cũng là một loại chứng khoán, vì thế điều kiện mua trái phiếu tại Việt Nam cũng là điều kiện đầu tư chứng khoán. Chỉ cần bạn có một tài khoản tại các công ty chứng khoán ở Việt Nam là bạn có thể mua trái phiếu. Các công ty chứng khoán phổ biến có thể kể đến như VPS, MBS, Vndirect, SSI.v.v.
Tuy nhiên trên thị trường có rất nhiều loại trái phiếu khác nhau. Mỗi loại đều có những đặc điểm riêng khiến nhiều nhà đầu tư mới phải đau đầu. Vì thế mình sẽ phân loại các loại trái phiếu cho các bạn dễ hiểu hơn trong phần tiếp theo.
2. Phân loại trái phiếu
Để hiểu rõ hơn về trái phiếu, hãy cùng mình phân loại trái phiếu theo các tiêu chí dưới đây
Phân loại theo nguồn phát hành trái phiếu:
Trái phiếu doanh nghiệp | Là trái phiếu được doanh nghiệp nhà nước, hay công ty TNHH, công ty cổ phần phát hành nhằm thu hút vốn đầu tư |
Trái phiếu chính phủ | Trái phiếu do chính phủ phát hành với mục đích huy động nguồn tiền nhàn rỗi của người dân hay các tổ chức kinh tế xã hội..v.v |
Đây là trái phiếu của các tổ chức tài chính hay ngân hàng phát hành nhằm tăng vốn hoạt động |
Phân loại theo lợi tức trái phiếu:
Lãi suất cố định | Là trái phiếu mà lợi tức được xác định theo một tỷ lệ % nhất định theo mệnh giá |
Lãi suất thả nổi | Là trái phiếu mà lợi tức được trả trong các kỳ có sự khác nhau và được tính theo lãi suất biến đổi |
Lãi suất bằng không | Là trái phiếu mà người mua không nhận được lãi, nhưng bù lại sẽ được mua với giá thấp hơn mệnh giá |
Phân loại theo mức độ thanh toán:
Trái phiếu đảm bảo | Là trái phiếu mà người phát hành dùng một tài sản có giá trị để đảm bảo cho việc phát hành. Nếu người phát hành không có khả năng thanh toán, thì người sở hữu trái phiếu có quyền thu giữ và thanh lý tài sản đó để thu hồi số tiền ban đầu |
Trái phiếu không đảm bảo | Là trái phiếu không có tài sản đảm bảo |
Phân loại theo hình thức trái phiếu:
Trái phiếu vô danh | Là loại trái phiếu không ghi tên người mua trong sổ sách người phát hành |
Trái phiếu ghi danh | Là loại trái phiếu có ghi tên người mua trong sổ sách người phát hành |
Phân loại theo tính chất:
Trái phiếu có thể chuyển đổi | Là trái phiếu được quyền chuyển thành cổ phiếu của công ty đó |
Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu | Là trái phiếu có kèm theo quyền được mua một số lượng cổ phiếu nhất định |
Trái phiếu có thể mua lại | Là trái phiếu mà nhà phát hành được quyền mua lại một phần hay toàn bộ khi đến hạn thanh toán |
Hình thức mua trái phiếu hoàn toàn giống với mua cổ phiếu. Vậy tại sao cổ phiếu lại thường được nhắc đến nhiều hơn? Và đầu là điểm khác biệt giữa chúng, hãy cùng mình đến với phần tiếp theo.
3. Trái phiếu và cổ phiếu – có nên đầu tư trái phiếu?
Trái phiếu và cổ phiếu đều là các kênh đầu tư tài chính hấp dẫn ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, trong cổ phiếu, có cổ phiếu nước ngoài đang là kênh thu hút rất nhiều nhà đầu tư trẻ. Hãy cùng mình làm rõ điểm khác biệt giữa trái phiếu, cổ phiếu và cổ phiếu nước ngoài ở bảng dưới đây:
| Tiêu chí | Trái phiếu | Cổ phiếu | Cổ phiếu nước ngoài |
Chủ thể phát hành | Chính phủ, doanh nghiệp | Công ty cổ phần | Các công ty nước ngoài |
Bản chất | Là chứng khoán nợ | Là chứng khoán vốn | Là chứng khoán phái sinh |
Lợi tức thu được | Người sở hữu được trả một tỷ lệ lãi suất nhất định | Người sở hữu được nhận cổ tức | Không sở hữu, lợi nhuận dựa vào chênh lệch giá |
Điều kiện có lợi nhuận | Chỉ khi trái phiếu tăng | Chỉ khi cổ phiếu tăng | Có lợi nhuận 2 chiều dù tăng hay giảm |
Thời hạn | Có thời hạn xác định | Không có thời hạn xác định | Không có thời hạn xác định |
Vốn đầu tư ban đầu | Cao | Cao | Rất thấp |
Đòn bẩy tài chính | Rất thấp (ví dụ 1:3) | Rất thấp (ví dụ 1:3) | Cao (ví dụ 1:20) |
Sản phẩm | Chủ yếu là chính phủ và các ngân hàng tại Việt Nam như trái phiếu Techcombank, trái phiếu Vietinbank, trái phiếu Vietcombank, trái phiếu HDbank | Các cổ phiếu của công ty trong nước như: VIC (Vingroup), VCB (Vietcombank), VHM (Vinhomes)..v.v | Các cổ phiếu của các công ty nước ngoài như cổ phiếu Mỹ ví dụ: AAPL, FB, GOOGL..v.v |
Nơi đầu tư | Các công ty chứng khoán tại Việt Nam | Các công ty chứng khoán tại Việt Nam | Các sàn giao dịch ký quỹ như Mitrade |
Từ bảng so sánh trên chúng ta có thể thấy rằng các đặc điểm như vốn thấp, lợi nhuận 2 chiều và đòn bẩy cao chính là các yếu tố khiến cổ phiếu nước ngoài thu hút được nhiều nhà đầu tư trẻ ưu thích đầu tư linh hoạt.
Ngoài ra cách thức đầu tư cổ phiếu nước ngoài cũng đơn giản và dễ dàng hơn nhiều. Điều này khiến các nhà đầu tư mới, nhỏ lẻ có khả năng tiếp cận thị trường dễ hơn. Ví dụ cách mua cổ phiếu nước ngoài trên Mitrade như sau:
Đó là tất cả các bước để giao dịch cổ phiếu nước ngoài trên Mitrade. Bạn có thể kiếm lợi nhuận trong từng phút, và rút tiền lãi về ví của mình. Hơn nữa, tại mitrade bạn sẽ được cung cấp các công cụ quản lý rủi ro miễn phí bao gồm: Lệnh chốt lời, lệnh dừng lỗ, lệnh cắt lỗ dưới..v.v. Các công cụ này giúp giao dịch của bạn có thể thực hiện tự động, và nó cũng đảm bảo khoản thua lỗ của bạn không bị quá nặng nề khi thị trường biến động mạnh.
Hơn nữa, thị trường chứng khoán quốc tế mà cụ thể là chứng khoán Mỹ luôn là một thị trường có biến động cao. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư để kiếm lợi nhuận. Giao dịch dựa vào chênh lệch giá, vì thế dù cổ phiếu đố tăng hay giảm bạn đều có lợi nhuận.
Còn nếu bạn yêu thích chứng khoán trong nước, có kiến thức và nguồn lực tài chính mạnh thì đầu tư trái phiếu vẫn là một kênh tài chính hấp dẫn. Dưới đây là các bước để đầu tư trái phiếu tại Việt Nam.
Quá trình mở tài khoản và điền thông tin cá nhân chỉ mất khoảng vài phút.
4. Hướng dẫn đầu tư trái phiếu tại Việt Nam
Hiện tại ở thị trường Việt Nam có 2 hình thức đầu tư trái phiếu phổ biến đó là đầu tư trực tiếp hoặc đầu tư qua quỹ. Vì thế các bước của 2 cách trên sẽ như sau.
Đối với đầu tư trực tiếp:
Bước 1: Nhà đầu tư ký hợp đồng mua trái phiếu với tổ chức phát hành
Bước 2: Nhà đầu tư chuyển tiền cho tổ chức phát hành theo thời gian quy định. Sau đó nhận giấy chứng nhận quyền sở hữu.
Bước 3: Nhà đầu tư nhận tiền lãi khi đến hạn thanh toán
Một số chi phí cần lưu ý khi đầu tư trái phiếu trực tiếp:
Thuế thu nhập cá nhân
Phí chuyển nhượng (phí là hợp đồng, in giấy xác nhận..v.v)
Phí chuyển tiền
Nơi thực hiện: Trực tiếp tại công ty phát hành hoặc mua thông qua các công ty chứng khoán
Đối với đầu tư trái phiếu qua quỹ
Bước 1: Nhà đầu tư mở tài khoản giao dịch đăng ký mua chứng chỉ quỹ
Bước 2: Đặt lệnh mua bán theo quy định, trong đó mỗi quỹ sẽ có một mẫu biểu phiếu đặt lệnh khác nhau.
Bước 3: Nhà đầu tư toàn quyền nắm giữ, hoặc trao đổi mua bán tùy vào nhu cầu
Các khoản phí cần lưu ý khi đầu tư trái phiếu quỹ:
Thuế thu nhập cá nhân
Phí chuyển nhượng: Khi giao dịch mua bán
Phí quản lý quỹ
Phí phạt: Trường hợp nhà đầu tư muốn bán trước hạn
Nơi thực hiện: Các quỹ đầu tư trái phiếu
Dù là chọn hình thức nào thì các thuật ngữ sau đây nhà đầu tư trái phiếu nên nắm rõ:
Thuật ngữ | Giải thích |
Ngày phát hành | Là ngày trái phiếu bắt đầu được lưu hành và tính lãi |
Ngày đáo hạn | Là ngày trái phiếu đến hạn thanh toán, chủ sở hữu sẽ nhận được vốn gốc ban đầu |
Coupon (Lãi suất Trái phiếu) | Lãi suất là tổ chức phát hành trái phiếu cam kết thanh toán cho nhà đầu tư tại các kỳ trả lãi |
Mệnh giá | Là căn cứ để tính Coupon cho nhà đầu tư. Tại Việt Nam mệnh giá của trái phiếu tường là 100.000đ hoặc 1.000.000đ |
Kỳ trả lãi | Là số lần trong 1 năm mà tổ chức sẽ trả Coupon cho nhà đầu tư |
NAV (Net Asset Value) | Là giá trị tài sản ước tính hiện tại của quỹ mở. Nó được xác định bằng cách lấy tổng giá trị thị trường của các tài sản và các khoản đầu tư do quỹ sở hữu, trừ đi các nghĩa vụ nợ của quỹ |
NAV/CCQ | Là chứng chỉ quỹ |
CAGR | Tỷ suất lợi nhuận trung bình hàng năm |
5. Những tiêu chí quan trọng để lựa chọn trái phiếu
Dưới đây là các tiêu chí lựa chọn nhằm giúp nhà đầu tư chọn lọc các trái phiếu phù hợp để đầu tư:
Nhà đầu tư nên lựa chọn trái phiếu của các tổ chức uy tín phát hành, công bố thông tin minh bạch như: Chính phủ, Ngân hàng và các doanh nghiệp lớn.
Khi nhà đầu tư lựa chọn nhóm trái phiếu doanh nghiệp, nên lựa các doanh nghiệp đầu ngành có lợi thế cạnh tranh tốt, phát triển kinh doanh ổn định và triển vọng kinh doanh trong tương lại được thị trường đánh giá tốt.
Lựa chọn các tổ chức có tình hình tài chính minh bạch và lành mạnh.
Lựa chọn trái phiếu của các doanh nghiệp có ban điều hành đáng tin cậy, tập trung vào hoạt động kinh.
doanh truyền thống và luôn quan tâm đến lợi ích của doanh nghiệp.
Lựa chọn cái trái phiếu được bảo chứng bằng tài sản bảo đảm.
Lựa chọn trái phiếu của các doanh nghiệp đã được kiểm toán bởi 04 hãng kiểm toán lớn.
6. Những câu hỏi hay gặp khi đầu tư trái phiếu
1). Nên mua trái phiếu nào
Để đầu tư trái phiếu nhà đầu tư cần có kiến thức về thị trường trái phiếu. Việc lựa chọn nên mua trái phiếu nào, trái phiếu chính phủ hay trái phiếu doanh nghiệp sẽ phụ thuộc và khả năng đánh giá thị trường và chiến lược của mỗi nhà đầu tư.
Nếu bạn thích sự an toàn cao thì trái phiếu chính phủ là lựa chọn tốt vì nó thường có mức lãi suất cố định và khả năng bảo toàn vốn gần như là tuyệt đối.
Còn với trái phiếu doanh nghiệp, lãi suất sẽ thường được thả nổi, có kỳ hạn ngắn hơn vì thế có tính linh hoạt hơn nhưng rủi ro cũng tiềm ẩn nhiều hơn.
2) Mua trái phiếu ngân hàng có an toàn không
Trái phiếu ngân hàng là hình thức các ngân hàng huy động vốn thông qua trái phiếu. Trái phiếu ngân hàng có tính an toàn cao, uy tín và là nơi được giám sát chặt chẽ.
Để mua trái phiếu ngân hàng an toàn bạn cần tìm đến các ngân hàng lớn như trái phiếu của ngân hàng Techcombank, trái phiếu Vietinbank, trái phiếu Vietcombank, trái phiếu HDbank..v.v
3) Nên đầu tư trái phiếu hay cổ phiếu
Trái phiếu hay cổ phiếu đều là những kênh đầu tư hấp dẫn. Tuy nhiên trái phiếu mang tính an toàn và ít rủi ro hơn. Bù lại thì cổ phiếu lại có lợi nhuận cao hơn. Đặc biệt là với cổ phiếu nước ngoài. Nếu bạn là nhà đầu tư mới, có số vốn thấp và mong muốn kiếm lợi nhuận nhanh trong ngày thì cổ phiếu nước ngoài sẽ là cách phù hợp với bạn.
4) Trader Việt có thể đầu tư trái phiếu Mỹ không?
Có thể, các trader hoàn toàn có thể đầu tư trái phiếu Mỹ thông qua các sàn giao dịch phái sinh. Các sàn sẽ cung cấp sản phẩm trái phiếu và hình thức đầu tư cũng giống như cổ phiếu phái sinh.
5) Đầu tư trái phiếu cần bao nhiêu tiền
Tùy vào hình thức đầu tư trái phiếu mà bạn tham gia. Nếu là đầu tư trực tiếp, nhà đầu tư cần bỏ số vốn trung bình là 100 triệu vnđ, còn nếu đầu tư vào quỹ thì số vốn sẽ thấp hơn dao động từ 5 đến 10 triệu vnđ.
6) Các rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu là gì?
Có 3 rủi ro chính trên thị trường trái phiếu gồm:
-Rủi ro tín dụng: Hay còn gọi là rủi ro vỡ nợ, được hiểu là tổ chức phát hành không có khả năng trả lãi và gốc khi đến ngày đáo hạn.
Đơn cử gần đây nhất là các sự kiện rủi ro trái phiếu gây rúng động thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam là sự kiện của Công ty An Đông – Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, tập đoàn Tân Hoàng Minh,…
-Rủi ro trả trước: Là rủi ro khi đợt phát hành trái phiếu được trả sớm hơn dự kiến. Điều này có nghĩa là lãi suất sẽ bị giảm đáng kể
-Rủi ro lãi suất: Đây là rủi ro lãi suất bị thay đổi so với dự kiến.
7. Lời kết
Thị trường trái phiếu tương đối phức tạp đặc biệt là với các nhà đầu tư mới. Để có thể tham gia thị trường trái phiếu hiệu quả nhà đầu tư cần nắm vững các thuật ngữ, các chỉ số tính toán cơ bản.
Ngoài ra việc kỳ hạn tối thiểu là 1 năm khiến trái phiếu trở nên kém hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư trẻ năng động. Mình cũng hy vọng rằng, với những kiến thức mình chia sẻ ở trên có thể giúp các bạn hiểu được phần nào về trái phiếu. Từ đó có thể đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý cho riêng mình. Chúc các bạn thành công!
